Məcid Əbu Şərar - Acı çörək

  Çılpaq dağların ətəyində yerləşən balaca bir qəsəbədən bütün ətraftorpaqları qidalandıran sakit bir çay axır. Münbit torpaqların ucqarlarında isə ala-seyrək boz təpəliklər vardır. Burada, Əl-Rəsayfih yaxınlığında mənim yüzlərlə işçiilə birgə çalışdığımfosfatmədəni yerləşirdi.
Biz hər səhər dan yeri söküləndə alət anbarına yollanır, oradan  lazım olan alətləri götürürdük. Əl arabalarımızı itələyərək tunelə doğru irəliləyərkən dəmir yolu boyunca söhbət edir, daha sonra isə dağların qoynunda yox olurduq. Uzun saatları təpələrdən ağkül qazımaqla keçirir, sonra isə əl arabalarımızı ağ küllə doldurur, onu mədəndən kənara çıxararaq boşaldır və bir kağızda qeyd edirdik: 1 araba 35 piaster*.
İşimiz olduqca ağır idi. Mağarada atdığımız hər addımda ölüm təhlükəsi bizi izləyirdi. Digər tərəfdən də, mədən olduqca rütubətli, içəri düşən işıqisəhəddən artıq  zəif idi.
Bu cür təhlükə məni hər zaman qorxudurdu, xüsusən də,səhərlər mədənə gələn ilk mən olardımsa.
Bir dəfə Əbu Xamisin tunelin arxa tərəfindən gələn səsi məni düşüncələrdən ayırdı: “Sənsən Faiq? Gecikmisən”.
Arabanı dayandırdım, balta, kürək,bir qabvə balaca əl fanarını götürərək səs gələn tərəfə yollandım.
“Sabahınız xeyir. Burdakı torpağı qazmaq çətindir?”
Başını qaldırmadan cavab verdi: “Nə də olsa işləməliyəm”.
Biz solğun işıq altında və soyuqda işimizə davam edirdik. Hər dəfə başımı qaldırarkən Əbu Xamisin cidd-cəhdlə işlədiyini görürdüm, sanki, heç 50 yaşında deyildi. Hər dəfə ona bu cür ağır işin ziyanlı olması barəsində xəbərdarlıq edərkən o deyirdi: “Sənin nə vecinədir? Yemək gözləyən xəstə arvadın və ac uşaqların, uşaqlarının ödənilməli məktəb xərcləri yoxdur”.
Sonra o dayanır və mənə baxırdı. Bilirdim ki, o, mənə görə narahatdır.
Bir neçə dəqiqəlik fasilə zamanı ancaq quru yeməklərlə qidalanmağa adət etmişdik: pomidorla bir parça çörək, bir də biraz su.
Bu fasilələr zamanı Əbu Xamis haqda daha çox öyrənməyə cəhd edir, lakin o, hər səfərində suallarıma cavab verməkdən boyun qaçırırdı. Heç kəsin onun həyatına müdaxilə etməsini istəmirdi. Lakin yavaş-yavaş mən onun daxilindəkiləriöyrənməyə nail oldum. O, mənə bütün həyatı, Cəffə və yaşıl səmada sarı ulduzları xatırladan portağallığından danışdı.Eləcə də, oğlu şəhid olduqdan sonra qoyub gəldiyi balaca fabrikindən söz açdı.
O, Cəffəni tərk etdikdən sonrakı miskin həyatından da bəhs etdi. Mən ac olmağın, buz kimi soyuq evdə yaşamağın, qəribçiliyin  və övlad itirməyin necə acı olduğunu bilirdim. Onun gözlərindən qəzəb oxunarkən, sözləri əzab-əziyyət saçırdı.
Bir gün o, mənə dedi: “Faiq, sən indi  gəncsən, amma mən  gəncliyimi itirdikdən sonra ,sanki, əlimdə olan  hər şeyi itirmiş kimi hiss edirəm. Gözlərimdəki işıq yox olur,əzalarımdakı güc tükənir və yaşım məni üstələyir,  əbədi dincliyə doğru gedirəm”.
Onu cəsarətləndirməyə çalışdım: “Ancaq sən hələdə çox güclü və qoçaqsan, hətta məndən belə daha gəncsən. Mən bir günə bir araba doldurarkən sən ən azı ikisini doldurursan”.
“Mənim istədiyim güc deyil. Bu,əslində, yorğun bədənimdən sıxıb çıxardığım son damlalardır”.
O, hər zaman itirdiyi gəncliyinin dərdini çəkərdi ,baxmayaraq ki, mədəndə ən çalışqan işçi də elə o idi.  Tək qayğısı xəstə arvadının və beş qızının ehtiyaclarını ödəmək idi. Xəstə qadının daima sağlam qida və dərmanlara, qızlarınsa məktəb xərclərinə ehtiyacı vardı. O, artıq məni öz sirlərinə ortaq etmişdi, hər gün ailəsi haqda yeni bir xəbərlə gəlirdi:
“Süheyla sinfin ən yaxşısı seçilib, ona qol saatı alacağıma söz verdim. Daha çox çalışıb onunçün pul yığmalıyam”.
Bir dəfə isə o, yanıma gəldi və gülərək:” Heç bilirsən Leyla nə istəyir? Qonşumuz Afətin məktəbə getdiyi qırmızı maşından. Ona söz vermədiyim üçün çox əsəbiləşdi”.
Üçüncü səfərində isə o dedi: “Həkim arvadımın əməliyyat olunması üçün 30 İordaniya dinarı istədi. Ona dedim ki, mən yoxsul fəhləyəm, o isə cavabında heç nə edə bilməyəcəyini söylədi”.
Bir dəfə də  arabamı boşaltdıqdan sonra yanıma gələrək dedi: “Faiq, səndən bir şey soruşmaq istəyirəm”.
“Nə?”
“Vərəmli bir insan nə qədər yaşaya bilər?”-onun gözlərindən aşkar bir  tərəddüd oxunurdu.
“Niyə bu haqda soruşursunuz?”
“Mən vərəməm”-əzab sezilən bir səslə cavab verdi.
Təəccüb içərisində donub qalmışdım. Həkimə getməyə inandırmaq üçün çox çalışdım, lakin o, inadla getməyəcəyini söyləyirdi.
“Şirkət bizim tibbi müayinələrimiz üçün heç bir xərc ödəmir. Bu o deməkdir ki, siz özünüz həkimə getməlisiniz, yoxsa öləcəksiniz”-dedim.
O isə: “Bilirəm. Amma, həkimlər nə edə bilərlər ki? Onlar məni xəstəxanaya yerləşdirəcək, qayğıma qalacaqlar. Bəs arvadımı, qızlarımı kim yedirəcək? Başa düşürsənmi?”
Günlər keçir, vərəm ciyərlərini yeyib bitirərkən  Əbu Xamis mədəndə işləməyə davam edirdi.
Mənimçün bu çox ağır bir dövr idi. Əbu Xamisin öskürəkləri ondan əvvəl mənim sinəmi yırtıb parçalayırdı. Ağzından qan gəlincəyə qədər dayanmadan öskürməsi məni çox qorxudurdu. Öskürək dayandıqdan sonra isə o, sakitcə işləməyə davam edirdi.  Zaman-zaman onun arabasına da fosfat atır, bununla da ona  əlimdən gələn tək yardımı edirdim. O, mənə çox doğma idi. Bəzi zamanlar “Kaş ki,gəncliyi adamdan adama ötürmək olaydı”-deyə düşünürdüm. Bu zaman öz gəncliyimi onunla bölüşərdim.
O, sonunun yaxınlaşdığını hiss etməyə başlayırdı.  Bir tərəfdən də ağır iş xəstəliyinə onun sonunu gətirməkdə və ölümə sürükləməkdə yardımçı olurdu. O, daha çox işləyə bilməyəcəyi təqdirdə ailəsinin ac qalacağından narahat idi və böyük qızının ali məktəbi bitirib müəllimə olduğunu görmək arzusu ilə yaşayırdı.
Bir səhər Əbu Xamis işdə görünmədi. Mən bilirdim ki,  o artıq xəstəliyinə təslim olmağa başlayıb. Ona baş çəkməyə getdim, hər şey ölümün yaxınlaşdığından xəbər verirdi.  Öskürəklərisakitləşmişdi, eyni zamanda,gözlərindəki həyat işığı yavaş-yavaş uçaraq yox olmağa başlayırdı.
Onun mənə zillənmiş baxışlarında minlərcə məna gizlənmişdi. Arvadı və uşaqları isə küncə sıxılaraq ağlayırdılar. Qəfil o, əlini qaldırdı, bədəni tirədi və sonra  başı və əli sinəsinə düşdü.
Ayağa qalxaraq həyatdan köçmüş simanı örtdüm.
 
*piaster-Orta Şərqdə pul vahidi
 
Tərcümə etdi: Leyla Əhməd.

Məcid Əbu Şərar aparıcı Fələstin yazıçılarından biri olmuşdur. Eyni zamanda, o, Azad Fələstin Təşkilatının İnformasiya Bürosunun rəhbəri olmuş və 1981-ci il oktyabrın 7-si Fələstin rəhbərlərinin və ziyalılarının İtaliyada keçiriləcək konfransında iştirak etmək üçün getdiyi  Roma şəhərində uzaqdan idarə olunan bomba vasitəsilə qətlə yetirilmişdir. 
“Bu günlərdə atdığımız hər addımda ölüm təhlükəsi var, hərəkət etsək də, dinc dayansaq da. Mən hərəkət edərək ölməyi üstün tuturam” -Məcid Əbu Şərar.